Productgroep Maatwerkvoorziening

Bedragen x € 1.000

Transformatieopgave sociaal domein   € 335.000 V
Voorstel tot resultaatbestemming   € 335.000 N
In 2022 hebben we bij de transformatieopgave vertraging opgelopen onder andere door inzet van medewerkers op energietoeslag, Oekraïne en coronaondersteuning. De ambitie voor de gewenste verandering blijft staan en loopt om die reden nog door tot zomer 2023. Daarna brengen we de activiteiten onder in de lijn. Wij stellen u voor om € 335.000 over te hevelen naar 2023 door deze toe te voegen aan de Reserve Overlopende verplichtingen.

Thuisondersteuning (Act. 2022 € 100.000 V)   € 500.000 V
De voordelen van een verbeterde toegang en regie en passend indiceren lijken vooralsnog blijvend te zijn. Daarnaast zien we tot nu toe een lager effect op de invoering van het abonnementstarief. Het aantal cliënten dat gebruik maakt van thuisondersteuning daalt momenteel licht. We zagen eerder dat de krapte op de arbeidsmarkt reden is voor een wachtlijst bij de aanbieders, waardoor een tijdelijk voordeel bestaat. Om de wachtlijsten te verkleinen kennen we aanbieders een opslag toe in gevallen dat in avonduren of in weekenden ondersteuning verleend wordt. Tevens werven aanbieders nieuw personeel waardoor de wachtlijsten weer zijn afgenomen. Het opnemen van cliënten binnen de Wlz vanwege zwaardere problematiek leidt overigens ook tot voordelen binnen dit product.

Begeleiding, dagbesteding en kortdurend verblijf (Act. 2022 € 400.000 V)   € 580.000 V
De ontwikkelingen binnen deze maatwerkvoorzieningen zijn verschillend van aard. Naast groei zien we ook verschuivingen met jeugd (18-/18+), beschermd wonen of de Wlz. Ook sturen we op andere ondersteuningsmogelijkheden, minder inzet van specialistische hulp en versterken van de regie. Door passend indiceren en strakke opdrachtverstrekking richting aanbieders kunnen we richting onze inwoners goede begeleiding en ondersteuning blijven bieden tegen afnemende kosten. Het blijft een uitdaging om met aanbieders te zoeken naar een juiste balans in de reguliere en specialistische begeleiding, maar zien de laatste nog steeds afnemen. Ook de specialistische dagbesteding is verder gedaald. Bovenstaande is in lijn met de doelstellingen vanuit de decentralisatie en transformatie en heeft niet geleid tot een toename van klachten en/of bezwaren. Bij de voorjaarsbrief is de ombuiging van omzetting van formele zorg naar informele zorg als niet haalbaar gekwalificeerd en is de ombuiging laagdrempelige ontmoeting door Covid getemporiseerd. Hierdoor zien we nu vooralsnog tijdelijke voordelen.

Budget en kosten op zorgjaar: (2015-2022)
Als we de kosten van begeleiding, dagbesteding en kortdurend verblijf 'zuiver' op het jaar zetten (bijvoorbeeld kosten van 2021, die in 2022 betaald zijn, tellen we op het jaar 2021 etc.), ontstaat het volgende beeld:

We zien in bovenstaande grafiek in de jaren tot en met 2018 vooral een zoektocht en proces van verschuiving cliënten naar de gemeente met de daarbij behorende voormalige AWBZ-middelen. In 2019 zien we kosten dalen als een effect op de eerste bijsturing en ombuigingen. De stijging in het budget 2020 betrof met name de transformatiebeweging om jongvolwassenen onder te brengen bij de Wmo in plaats van de verlengde jeugdhulp. Vanaf 2021 daalt het budget (en kosten) opnieuw vanwege de vanaf 2018 ingezette transformatieopgave. In 2022 zet die lijn zich door en zien we ook lagere kosten vanwege verschuivingen van zwaardere zorgvragers naar beschermd wonen en de Wlz. Het budget daarentegen is gestegen met prijs- en volumecompensaties, maar ook gekort met een resterende taakstelling.

Domein-overstijgende samenwerking (Act. 2022 € 100.000 N)   € p.m.
In de loop van 2018 is de pilot ‘Thuis Geven’ van start gegaan. In de pilot is één arrangeur (bij de aanbieder) verantwoordelijk voor het organiseren van het gehele zorgarrangement, over de domeinen heen. Het ministerie van VWS heeft de pilot omarmd en voor drie gemeenten (Ede, Dongen en Hoogeveen) is een specifieke uitkering voor de gehele periode 2018-2022 beschikbaar gesteld.

Vorig jaar is een voorschot van 62,5% ontvangen en verantwoord in de rekening ter grootte van € 510.000. Bij de actualisatie medio dit jaar hebben we ingeschat dat we ca. 50% van de oorspronkelijke 300 cliënten gaan halen, waardoor een terugbetaling ontstaat van ongeveer € 100.000 op de in 2021 ontvangen en verantwoorde middelen. Het resterende voorschot ad € 306.000 (37,5%) hebben we dit jaar ontvangen, maar moeten we echter met deze inschatting ook gaan terugbetalen. Om die reden is dit bedrag vooralsnog als "vooruitontvangen" verantwoord en daarmee buiten de resultaten gehouden.

Alhoewel we afhankelijk zijn van de regie bij de aanbieder lijkt ook het meedoen aan de pilot voor de cliënt een extra belasting te zijn, waardoor minder gebruik wordt gemaakt aan de mogelijkheid om langer in de Wmo te blijven. De definitieve vaststelling gaat op basis van werkelijk aantal cliënten. Ondanks het beperkt aantal cliënten zijn we overtuigd van het resultaat en willen we gaan uitbreiden.
De pilot is momenteel belegd bij één aanbieder. We gaan verkennen of dit verbreed kan worden naar meerdere aanbieders en alle inwoners, waarbij het ministerie gevraagd wordt de beschikbare resterende middelen van de pilot hiertoe te mogen gebruiken.

Woonvoorzieningen   € 150.000 N
De vraag naar woningaanpassingen fluctueert jaarlijks. De situatie op de woningmarkt leidt ertoe dat we meer en duurdere woningaanpassingen kennen. Verhuizen is vaak geen optie is omdat geschikte woningen ontbreken. Ook het groeiend aantal ouderen zorgt voor een stijgende behoefte aan woningaanpassingen en scootmobielstallingen, deze zijn samen met Woonstede gerealiseerd. Bij de voorjaarsbrief is het budget woonvoorzieningen incidenteel met € 170.000 voor de jaren 2022 en 2023 verhoogd, waarbij we de ontwikkelingen op de woningmarkt blijven monitoren.

Eigen bijdrage Wmo (Act. 2022 € 150.000 V)   € 250.000 V
Vorig jaar zagen we al een voordeel vanwege de groei van het aantal cliënten en daarmee ook de opbrengst eigen bijdrage. Dit wordt versterkt door de extramuralisering bij beschermd wonen, waarbij cliënten van intramuraal naar een lokaal ggz-arrangement verschuiven, waarvoor het abonnementstarief geldt. De inkomsten uit eigen bijdragen beschermd wonen zien we door deze beweging overigens fors dalen.

Opvang ontheemden uit Oekraïne - Onvoorziene lasten (Act. 2022 € p.m.)   € 9.100.000 N
Opvang ontheemden uit Oekraïne - Onvoorziene bijdrage rijk (Act. 2022 € p.m.)   € 16.000.000 V
Voorstel tot resultaatbestemming   € 6.900.000 N
In 2022 heeft de gemeente een specifieke uitkering aangevraagd voor de gemeentelijke en particuliere opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Voor de gemeentelijke opvang ontvangt de gemeente een normbedrag als compensatie voor de kosten die worden gemaakt voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. De grootste componenten van het normbedrag zijn accommodatie (huur), beveiliging en catering. De Defensie heeft de toezegging gedaan om geen huisvestingskosten (huur, energie en schoonmaak) in rekening te brengen bij de gemeente voor Legerplaats Harskamp. Verder zijn structureel minder bedden bezet door vluchtelingen uit Oekraïne dan beschikbaar gesteld door de gemeente. Desgevraagd is door ministerie van Justitie en Veiligheid in januari bevestigd dat de regeling de gemeenten niet verplicht eventuele overschotten terug te betalen. Overgebleven middelen kunnen ingezet worden voor andere/ bredere opvang van vluchtelingen. Een kamerbrief zou volgen. Het is wenselijk dat de middelen beschikbaar blijven voor opvangvraagstukken. Wij stellen u voor om € 6.900.000 toe te voegen aan de nieuw in te stellen Reserve Opvang en begeleiding specifieke doelgroepen.

Maatschappelijke opvang - Wonen met zorg - voormalig pand Geels   € 170.000 N
Maatschappelijke opvang - Brede aanpak dak- en thuisloosheid (Act. 2022 € 555.000 V)   € 555.000 V
Maatschappelijke opvang - Dotatie aan de reserve (Act. 2022 € 555.000 N)   € 385.000 N
Vanuit de brede aanpak dak- en thuisloosheid is een deel van de gereserveerde rijksmiddelen ingezet voor de inrichting en begeleiding in voormalig pand Geels in het centrum (€ 170.000 N). Het overige deel blijft in de reserve beschikbaar voor wonen met zorg en de woonbegeleiding van zorg vragende bewoners.
Daarnaast heeft het rijk hun resterende middelen 2022 voor de brede aanpak verdeeld over de centrumgemeenten voor het voorkomen van dakloosheid, om- en afbouw van de maatschappelijke opvang en het realiseren van woonplekken met passende ondersteuning voor (dreigend) dakloze jongeren en volwassenen (€ 555.000 V). Deze extra middelen zijn voor dit doel gestort in de reserve Maatschappelijke Opvang.

Maatschappelijke opvang - Tijdelijke noodopvang (Act. 2022 € 550.000 N)   € 790.000 N
Maatschappelijke opvang - Onttrekking aan de reserve (Act. 2022 € 550.000 V)   € 475.000 V
Mede gezien de landelijke maatregelen rondom Covid is de noodopvang verlengd tot medio 2022, waardoor de kosten hoger zijn uitgevallen. Met de komst van de huidige winterperiode is tijdelijk verblijf tot 1 april 2023 ingericht bij het zwembad "De vrije slag". De extra kosten van alle tijdelijke opvang komen ten laste van de reserve maatschappelijke opvang.
Bij de Decembercirculaire 2022 zijn extra Covid-middelen ad € 315.000 ontvangen, welke op programma 8 zijn verantwoord. Deze extra middelen leiden hier tot een lagere onttrekking van de reserve maatschappelijke opvang. De wens voor een structurele nachtopvang ligt vastgelegd in het college akkoord 2022 - 2026 ‘Samen thuis, Samen leven en Samen verder’.

Maatschappelijke opvang - Opvang uitgeprocedeerde asielzoekers (Act. 2022 € 155.000 N)   € 135.000 N
Maatschappelijke opvang - Onttrekking aan de reserve (Act. 2022 € 155.000 V)   € 135.000 V
In de centrumgemeentelijke uitkering Maatschappelijke Opvang hebben we voor de periode 2018-2021 € 0,7 miljoen aan middelen ontvangen voor opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers, die om diverse redenen nog niet naar het eigen land terug kunnen. Landelijk is ingestoken op vijf centra's, waarvoor dan ook de financiering is geregeld. Deze opvang is landelijk niet toereikend. De aanvullende opvang verloopt in onze regio via de Vluchtelingenopvangdienst (VOD) met een historische rol voor de gemeente Wageningen en Stichting Welsaam Wageningen. Voor deze toekomstige betalingsverplichtingen is hiertoe € 443.000 gereserveerd. De afwikkeling van de resterende kosten VOD en de door Wageningen gemaakte kosten vindt momenteel plaats, waarvoor een vaststellingsovereenkomst is opgesteld. De kosten bedragen aanvullend € 135.000, waarmee we binnen de gereserveerde middelen blijven.

Maatschappelijke opvang - Opvang uitgeprocedeerde asielzoekers 2022   € p.m.
Maatschappelijke opvang - Dotatie aan de reserve    € 110.000 N
Het pilotprogramma voor de Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) had oorspronkelijk een looptijd tot en met 2021. In afwachting van een nieuwe, structurele, regeling heeft het kabinet, in overleg met de VNG, besloten de pilot te verlengen tot en met 31 december 2022. Pas bij de decembercirculaire 2022 is de verdeling bekend gemaakt van de uitkering aan centrumgemeenten met overige onderdak voorzieningen. Voor onze regio betreft dit een specifieke uitkering (op programma 8) van € 110.000. Wij gaan in overleg met de Stichting VOD (Vluchtelingenopvangdienst) om alsnog de voor 2022 beschikbaar gekomen middelen in te zetten.
De extra middelen zijn via dit programma gestort in de reserve maatschappelijke opvang.

Maatschappelijke opvang - Overige exploitatie (Act. 2022 € 250.000 N)    € -
Maatschappelijke opvang - Onttrekking aan de reserve (Act. 2022 € 250.000 V)    € -
Het nadeel zoals gemeld bij de actualisatie voor de afwikkeling van de subsidies over de jaren 2020/2021 en licht hogere opvangkosten zien we ook terug bij de jaarrekening. Echter, we zien nu ook voordelen.
De extra beleidscapaciteit voor de noodopvang en de toetreding van de gemeente Veenendaal is pas na de zomer ingevuld. Daarnaast zijn er hogere inkomsten uit eigen bijdragen ontvangen, waarvan een deel ook nog betrekking heeft op het vorige jaar. Het eerder bij de actualisatie gemelde nadeel is hierdoor weggevallen.

Maatschappelijke opvang - Dotatie aan de reserve   € 110.000 N
Het op programma 2 verantwoorde regionale voordeel van € 110.000 voor preventieve opvang en verslavingszorg is via dit programma in de reserve gestort, waardoor hier een nadeel te zien is.

Huiselijk geweld - Kind- en gezinsbescherming   € 260.000 V
Vrouwenopvang - Dotatie aan de reserve   € 260.000 N
Bij de Meicirculaire 2022 hebben we in de decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang extra middelen voor de periode 2022-2025 gekregen voor de invoering van het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming in de regio. Deze middelen zijn in 2022 nog niet besteed, omdat we als jeugdhulpregio in 2022 voor hetzelfde doel een rijkssubsidie voor een proeftuin in het kader van het Toekomstscenario hebben ontvangen. De middelen zijn voor het doel gestort in reserve Vrouwenopvang.

Beschermd wonen (Act. 2022 € 1.400.000 V)   € 2.300.000 V
Beschermd wonen - Dotatie aan de reserve (Act. 2022 € 1.400.000 N)   € 2.300.000 N
Het budget beschermd wonen kent over 2021/2022 grote schommelingen. Naast uitname van € 8,9 miljoen ten behoeve de Wet langdurige zorg (Wlz) zijn ook de middelen van de gemeente Veenendaal ter grootte van € 4,5 miljoen aan onze uitkering toegevoegd. Gemeente Veenendaal ontvangt deze middelen vervolgens vanuit Ede voor de zelfstandige uitvoering van beschermd wonen. De exacte financiële uitwerking van de uitname Wlz blijft onze aandacht vragen en we sluiten niet uit dat er nog een nacalculatie vanuit het rijk gaat plaatsvinden. Goed zichtbaar is de beoogde extramuralisering, waardoor cliënten via Wmo-arrangementen in eigen omgeving worden geholpen, maar waardoor de eigen bijdragen op beschermd wonen ook lager worden. We zien het reeds bestaande voordeel in 2021 van € 1,8 miljoen groeien naar € 2,3 miljoen. De oorzaak betreft voor € 0,3 miljoen incidentele terugbetalingen van eerder verstrekte innovatiesubsidies op het vlak van wonen en zorg, die om uiteenlopende redenen niet zijn uitgevoerd.
De reserve beschermd wonen (eind 2022 € 6,75 miljoen) wordt betrokken bij de geplande decentralisatie 2024. Op het aandeel Ede in deze reserve (circa 50%) ligt een reeds ingeboekte ombuiging van € 2,2 miljoen. Het resterende deel dient als buffer voor de risico's van de decentralisatie.

Beschermd wonen - Bedrijfsvoering   € 160.000 V
De uitvoering beschermd wonen kent over 2022 meer personele inzet dan waarvoor we vanuit de uitkering zijn gecompenseerd. De verhoogde inzet ligt bij meerdere afdelingen (uitname Wlz, voorbereiding decentralisatie, pilot Wageningen, uitbreiding met Veenendaal, transformatie vastgoed, etc.) en is voor 2022 ten laste van de centrumgemeentelijke middelen beschermd wonen gebracht. Hierdoor ontstaat er een lokaal (incidenteel) voordeel van € 160.000.

Beschermd wonen - Pilot Wageningen (Act. 2022 € p.m.)   € p.m.
De gedecentraliseerde uitvoering beschermd wonen Wageningen vindt al vanaf 2017 plaats via een pilot. Hiertoe ontvangt de gemeente Wageningen een uitvoeringsbudget. De gemeente Wageningen voert de pilot vanaf 2018 uit op basis van "lusten en lasten". Momenteel vindt echter overleg plaats om een aantal geconstateerde omissies in het toegekende budget vanaf 2018 te verrekenen met Wageningen. Verwachting is dat een significant bedrag retour komt naar de regio en daarmee de reserve beschermd wonen. Dit verloopt eveneens via het regionale bestuurlijke overleg. Uit het bestuurlijk overleg met Wageningen eind 2022 volgt nog nader onderzoek. De financiële merites worden in 2023 betrokken bij de reserve beschermd wonen.

Vraagafhankelijk vervoer (Act. 2022 € 500.000 V)   € 550.000 V
De naweeën van de coronacrisis zijn bij het vraagafhankelijk vervoer nog steeds merkbaar. De vervoersvolumes
zitten nog steeds ruim onder het oude niveau. Momenteel is dat ongeveer 65% van het laatste normale jaar (2019). Een andere oorzaak is een (landelijk) kwaliteitsprobleem bij de vervoerder als gevolg van een chauffeurstekort. Rekening houdend met de afrekening van de vervoerder resulteert het voornoemde in een voordeel voor de gemeente  van € 550.000.

Leerlingenvervoer   € 235.000 N
Het nadeel bij leerlingenvervoer is tweeledig. Een nadeel van € 85.000 wordt veroorzaakt door leerlingenvervoer voor Oekraïense leerplichtigen. In de decembercirculaire 2022 is compensatie hiervoor beschikbaar gesteld (verklaard op programma 8).
Daarnaast zien we een toename van vervoer in het nieuwe schooljaar met als gevolg een nadeel van € 150.000. Deze toename heeft onder andere te maken met het feit dat een aantal scholen vol zitten, met als gevolg dat naar andere scholen uitgeweken is waarbij gebruik gemaakt moest worden van vervoer.

Aanvullende inkomensvoorziening - Energietoeslag (Act. 2022 PM)   € 364.000 V
Voorstel tot resultaatbestemming   € 92.000 N
Voor het uitkeren van de energietoeslag aan de doelgroep tot 130% van de bijstandsnorm heeft de gemeente € 8,2 miljoen opgenomen in de begroting. In 2022 is € 7,7 miljoen besteed voor de uitkering van energietoeslag ad € 1.800 (inclusief voorschot 2023) aan circa 4.300 huishoudens en daarnaast € 0,2 miljoen aan uitvoeringskosten. In de december circulaire 2022 is via de Algemene Uitkering een bedrag van € 2.9 miljoen ontvangen om huishoudens een voorschot van € 500 uit te keren (verklaard op programma 8). Het college heeft op 10 januari 2023 (zaaknummer 363865) besloten om, naast reguliere huishoudens, ook studenten in aanmerking te laten komen voor een energietoeslag. Dekking hiervan is voorzien in het voordeel op de energietoeslag voor reguliere huishoudens. Door 329 studenten is een aanvraag ingediend. Wij stellen u voor om € 92.000 over te hevelen naar 2023 door deze toe te voegen aan de Reserve Overlopende verplichtingen. In aanvulling op deze middelen staat onder programma 8 een resultaatbestemming van € 205.000 opgenomen onder de naam Bijzondere bijstand studenten, waarmee het totaalbedrag van € 297.000 wordt bereikt.

Aanvullende inkomensvoorziening - Bijzondere bijstand (Act. 2022 € 200.000 V)   € 110.000 V
In 2022 is minder beroep gedaan op de aanvullende inkomensvoorzieningen. Een van de oorzaken hiervan is dat het bestand in de bijstand verder is gedaald waardoor er minder aanvragen in het kader van bijzondere bijstand en het minimabeleid zijn gedaan. Er spelen echter ook andere factoren een rol, zoals recht op regelingen na uitstroom uit de bijstand. Als gevolg van een kleiner bijstandsbestand is ook minder gebruik gemaakt van de collectieve ziektekostenverzekering. De aanvragen voor meedoenregelingen, kindpakketten, laptops en fietsen waren ook nog niet op het niveau van voor Corona. Studenten met een beperking wisten ons beter te vinden waardoor de uitgaven op de studietoeslag toenamen. De uitgaven op kinderopvang namen dit jaar ook verder toe wegens het realiseren van een hogere taakstelling huisvesting statushouders. Hoewel het aantal mensen in bewindvoering dit jaar nagenoeg gelijk bleef zijn de kosten van bewindvoering gestegen wegens hogere tarieven.

Jeugdhulp (Act. 2022 € 1.800.000 N)   € 1.900.000 N
De groei van zorg in natura die we in 2021 al zagen heeft ook in 2022 doorgezet. Dit komt met name tot uitdrukking bij de ambulante Jeugdhulp op de zorgproducten Begeleiding en Groep. Waar we vooral bij begeleiding een stijging van het aantal cliënten zien. Dit heeft een aantal oorzaken. In 2022 (en nog steeds) was sprake van wachtlijsten bij het Toegangsteam Jeugd waardoor kinderen zich bij hun huisarts meldden. Het gevolg was dat er meer kinderen werden doorverwezen. De belangrijkste verklaring is echter sociaal maatschappelijk van aard. De druk op kinderen is de laatste tijd toegenomen, de prestatiedrang vanuit de samenleving is aanzienlijk. Dit zorgt ervoor dat Jeugd minder gelukkig is. Door Corona is dit alleen nog maar versterkt. Bij kinderen in groepsbehandeling zien we een koppeling met onderwijs. Deze kinderen kunnen niet doorstromen omdat scholen geen mogelijkheid hebben om ze op te vangen.
Daarnaast vallen de kosten van nagekomen zorgfacturen uit 2021 € 0,5 miljoen hoger uit dan geraamd in de Programmarekening 2021. Verder is extra capaciteit ingezet ter vervanging van langdurig ziek personeel met als gevolg een nadeel van € 0,2 miljoen. Als laatste zien op de Pilot Gezinshuis € 0,15 miljoen voordeel. Dit is veroorzaakt doordat we minder lege bedden hebben gehad dan begroot waardoor minder leegstandsvergoeding is betaald.

Om de verschillende soorten problemen met de verdeling van het (historisch verdeelde) budget voor kinderen met een voogdijmaatregel en voor 18+ers op te lossen, is de compensatieregeling voogdij/18+ ingericht. Het Rijk heeft de inventarisatie van de compensatieregeling voor 2022 niet tijdig kunnen afronden. Daarom valt het gehele gereserveerde budget voor 2022 vrij ten gunste van de algemene uitkering. In de decembercirculaire heeft Ede een compensatie ontvangen van € 204.000 (verklaard op programma 8).

Jeugdhulp: impact aanpassing woonplaatsbeginsel Voogdij 18+ (Act 2022 € 900.000 N)   € 900.000 N
De gemeente waar een kind oorspronkelijk vandaan komt, blijft vanaf 2022 ook financieel verantwoordelijk voor de jeugdzorg-kosten Voogdij, 18+. Deze verschuiving van het woonplaatsbeginsel leidt voor gemeente Ede tot netto € 3,6 miljoen lagere lasten vanaf 2022. Deze besparing was echter in de meicirculaire 2020 ingeschat op € 4,6 miljoen, op basis van CBS cijfers en gemiddelde zorgkosten. Hierdoor is een structureel nadelig verschil ontstaan met de begroting van € 0,9 miljoen.