Individuele ondersteuning

Druk op bestaanszekerheid
Begin 2022 hadden we te maken met de nasleep van de coronacrisis. In februari werden we geconfronteerd met de Russische inval in Oekraïne. Dit stuwde de al gestegen energieprijzen verder omhoog. De inflatie bereikte een recordhoogte sinds decennia en bedroeg gemiddeld 11,6% (CBS). Onze inwoners kregen te maken met fors hogere energierekeningen en hogere kosten voor levensonderhoud. Vooral de inwoners met een laag inkomen en een slecht geïsoleerd huis kwamen financieel in de knel. Ook de financiële zorgen voor mensen met een middeninkomen namen echter toe. Het Rijk kwam met een pakket maatregelen om het koopkrachtverlies te dempen. Als gemeente namen we diverse maatregelen om inwoners in de knel te steunen, in samenwerking met onze partners in de sociale basis.

Werk en participatie
De krappe arbeidsmarkt bereikte in 2022 een recordhoogte. De personeelstekorten betekenden dat we het arbeidspotentieel zoveel mogelijk moesten benutten. Werkkracht BV richtte zich daarom nadrukkelijk (ook) op de arbeidstoeleiding van de inwoners die al jaren afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering. In november heeft de Eerste Kamer het Breed Offensief - de brede agenda met wetswijzigingen die de kansen op werk voor mensen met een arbeidsbeperking moet vergroten - aanvaard. De meeste maatregelen gaan medio 2023 in. Per 1 januari geldt al dat inkomen uit deeltijdwerk niet meer volledig afgaat van de bijstandsuitkering van de werknemer die werkt met loonkostensubsidie. Per die datum wijzigt ook de kostendelersnorm, zodat jongeren tot 27 jaar niet meer meetellen als kostendeler voor hun huisgenoten.

Algemene inkomensvoorziening
Het aantal Edenaren met een bijstandsuitkering daalde met 3% ten opzichte van 2021. Dit is een minder sterke afname dan verwacht en minder dan de afname in 2021 (5%). De lagere daling hangt samen met de instroom van statushouders en het feit dat minder Edenaren verhuisden naar een andere gemeente. Na inventarisatie in 2022 van de hardheden in de Participatiewet en daaruit volgende adviezen startte de minister een traject om deze wet te herzien. Het gaat om versoepelingen van de wet, waarbij de principes menselijke maat, vertrouwen in de burger en eenvoud leidend zijn.

Aanvullende inkomensvoorziening
Door de oorlog in Oekraïne, de gestegen energieprijzen en de hoge inflatie namen de financiële zorgen van inwoners toe. We ondersteunden 4.300 huishoudens met energietoeslag. De voedselbank Ede en andere partners in de gemeente zagen een toename van het aantal inwoners dat van hun aanbod gebruik maakte. Het leidde echter - ondanks verruiming van minimaregelingen, extra inzet op communicatie en bereik van inwoners - niet tot meer gebruik van gemeentelijke regelingen. Het beroep op de aanvullende inkomensvoorziening is niet terug op het niveau van voor de coronacrisis.

Schulddienstverlening
De minister heeft eind november 2022 de Tweede Kamer geïnformeerd over de aanpak van het kabinet van geldzorgen, (kinder)armoede en schulden. De evaluatie van de vroegsignalering schulden laat zien dat de aanpak haar vruchten afwerpt; vooral het afleggen van huisbezoeken is effectief. Het aantal schulddienstverleningstrajecten is ondanks de verwachte toename stabiel gebleven.

Toekomst jeugdzorg
Eind 2022 zijn de onderhandelingen over de Hervormingsagenda Jeugd 2022-2028 tussen Rijk en gemeenten vastgelopen en doorgeschoven naar het eerste kwartaal van 2023. Het belangrijkste geschilpunt is de risicoverdeling tussen Rijk en gemeenten.

Algemene maatregel van Bestuur reële prijzen Jeugdwet
Sinds de inwerkingtreding van de Wet maatschappelijk verantwoord inkopen Jeugdwet en Wmo in 2015 is het mogelijk om met een Algemene maatregel van Bestuur (AmvB) regels te stellen over de prijzen die gemeenten aan jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen betalen. In 2022 heeft dit geleid tot een concept 'AmvB reële prijzen Jeugdwet', die op 16 oktober 2022 voor internetconsultatie is gepubliceerd.

Kind- en Gezinsbescherming
De jeugdbeschermingsketen (lokale teams, Veilig Thuis (VT), Gecertificeerde Instellingen (GI) en de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK)) staat ook in Ede al jaren onder druk. Gezinnen ontvangen daardoor niet tijdig de juiste hulp. In 2022 is het nationale meerjarenprogramma ‘Geweld hoort nergens thuis’ gestopt. Onderdelen van dit programma zijn overgegaan in het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming. Het Toekomstscenario beoogt een nieuwe werkwijze voor kind- en gezinsbescherming, waarin gezinsgericht en samen met alle betrokkenen wordt ingezet op eerdere en passende hulp aan alle leden in een gezin. In 2022 hebben we als jeugdhulpregio rijkssubsidie ontvangen voor een Proeftuin. Deze Proeftuin sluit goed aan op onze pilot Jeugdlink en zorgt ervoor dat het stelsel voor jeugdbescherming structureel beter en eenvoudiger is geworden.

Wet maatschappelijk verantwoord inkopen Jeugdwet en Wmo 2015
Deze wet is op 1 juli 2022 in werking getreden. Gemeenten kunnen bij het aanbesteden van jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning nu gemakkelijker gebruikmaken van het zogenoemde "verplichte regime". Dit betekent dat de aanbestedingsprocedures voor Wmo en jeugd vereenvoudigd kan worden uitgevoerd.

Beschermd Wonen
Beschermd wonen wordt een taak van álle gemeenten, niet alleen van de centrumgemeenten. Daarom komt er een nieuwe verdeling van het beschikbare geld en is in 2022 gestart met de doordecentralisatie Beschermd Wonen.
Per 1 januari 2021 staat de Wlz ook open voor mensen met een psychische kwetsbaarheid.

Maatschappelijke opvang - Brede aanpak
De bij het Rijk resterende middelen voor Maatschappelijke Opvang zijn in 2022 incidenteel verdeeld over de centrumgemeenten voor het voorkomen van dakloosheid en het realiseren van woonplekken met passende ondersteuning voor (dreigend) dakloze jongeren en volwassenen.
In december 2022 is het "Nationaal Actieplan Dakloosheid: Eerst een Thuis" voor de jaren 2023-2030 uitgebracht.
In de decembercirculaire heeft het kabinet het pilotprogramma voor de Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) alsnog met een jaar verlengd tot eind 2022 (zie toelichting op middelen). Dit, in afwachting van een structurele regeling voor de uitgeprocedeerde asielzoekers.

Opvang vluchtelingen uit Oekraïne
De oorlog in Oekraïne heeft in Europa geleid tot een grote stroom van vluchtelingen uit Oekraïne. Door inspanningen van gemeenten en veiligheidsregio’s zijn er ondanks de stijging van het aantal vluchtelingen nog steeds voldoende beschikbare opvangplekken. In gemeente Ede worden vluchtelingen uit Oekraïne sinds 3 maart opgevangen op de Legerplaats Harskamp.

Integraal Zorgakkoord
Het Integraal Zorgakkoord is in 2022 opgesteld en is een overeenkomst tussen organisaties uit de curatieve zorg, overheid en verzekeraars, maar ook uit de langdurige zorg, gemeentes en het sociaal domein om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg te borgen. Onze inwoners zijn gebaat bij een steviger inzet op preventie van ongezondheid. Voor de gemeente betekent dit inzet op preventie, het opzetten van een regionale preventie-infrastructuur en het verbeteren van de samenwerking tussen de eerstelijnszorg en het sociaal domein.
Daarnaast is in het Integraal Zorgakkoord afgesproken dat gemeenten per 2025 € 110 miljoen per jaar extra krijgen voor Wmo-voorzieningen.

Eigen bijdrage Wmo
Om de houdbaarheid van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) te verbeteren, voert het kabinet een aantal aanpassingen door in het stelsel waarvoor het wetvoorstel in 2022 is opgesteld. De belangrijkste aanpassing is de invoering van een passende eigen bijdrage voor huishoudelijke hulp per 1 januari 2025 waarbij meer rekening wordt gehouden met de draagkracht van huishoudens. Waar de nieuwe passende eigen bijdrage dus zorgt voor een minder groot beroep op de huishoudelijke hulp, zorgt de afspraak in het Integraal Zorgakkoord ervoor dat er per 2025 structureel meer geld beschikbaar komt voor (overige) Wmo-voorzieningen, zoals aanpassingen in huis, een traplift of dagbesteding voor ouderen.

Wonen en zorg
Het afgelopen jaar is het Wozo programma verder uitgewerkt. De doelstelling is dat mensen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Het kabinet wil niet dat er nieuwe verpleeghuisplekken bijkomen, terwijl de verwachting is dat door de toenemende vergrijzing het aantal ouderen dat een verpleeghuisplek nodig heeft gaat verdubbelen. De inzet is om verpleegzorg thuis te organiseren. Dit omdat er sprake is van een groot personeelstekort in de sector. De verwachting is dat dit extra druk op Wmo-voorzieningen gaat geven.