Preventieve ondersteuning

Versterken Sociale basis en Preventieve maatschappelijke ondersteuning
De sociale basis is de ‘sociale infrastructuur’ van onze samenleving. Een ondersteunend netwerk dat meestal georganiseerd wordt door bewoners en vrijwilligers, maar ook door professionals.
De sociale basis in onze gemeente is breed, divers en actief. Er gaat al heel veel goed én vanzelf. De gemeente stimuleert, faciliteert en regisseert daar waar het (nog) niet vanzelf gaat.
We prijzen ons gelukkig met een veelkleurige en krachtige sociale basis in Ede. In 2023 speelde een aantal ontwikkelingen die een beroep deden op deze veerkracht.

Begin 2022 hadden we te maken met beperkende corona-maatregelen. Wederom werd een appèl gedaan op de flexibiliteit en veerkracht van onze inwoners en van organisaties in de sociale basis. In het voorjaar kwam er meer ruimte voor ontmoeting en kwam de coronaherstelagenda Sociaal en Verbonden volop op stoom. Er ontstonden mooie initiatieven en vernieuwende samenwerkingen, zoals straatfeesten en gezamenlijke wandelingen en festivals.

Na de zomer bleek nogmaals de flexibiliteit en de creativiteit van de sociale basis. Ditmaal toen er veel inwoners in de knel kwamen of dreigden te komen rond energiearmoede en bestaanszekerheid. Ook nu ontstonden er vrijwillige initiatieven om inwoners in een kwetsbare situatie te ondersteunen, vaak vanuit de samenwerking die al door de coronaherstelagenda was ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan de Warme Winterwinkel: een collectief van organisaties en ondernemers dat in het centrum van Ede vanaf half november tot en met vrijdag 30 december de Warme Winter Winkel organiseerde. In deze winkel waren onder andere warme kleding en kinderkado's te vinden voor wie dit niet zelf kon betalen.
Samen met onze samenwerkingspartner is onder andere op deze manier stevige ingezet om inwoners de helpende hand te reiken. Helaas is het bereik van dit aanbod, wat ons betreft, nog niet groot genoeg.  Een aandachtspunt dus voor komende tijd.

Op het moment dat de oorlog in Oekraïne uitbrak en er een grote vluchtelingenstroom ook naar Nederland en Ede kwam, stonden ook veel van Edese inwoners op om zich in te zetten. Zowel in de noodopvang in Harskamp als bij particulieren. Wederom zagen we de sociale basis op haar best - met alle vrijwillige energie en vrijgevigheid. Als gemeente werkten we samen met ondersteunende partijen en faciliteerden we de vrijwillige inzet.

De grote kracht van de sociale basis en haar rol in preventie, sociale verbondenheid en het opvangen van lichte ondersteuningsvragen werd in 2022 op landelijk niveau steeds meer erkend. In meerdere akkoorden werd een sterke sociale basis als belangrijke pijler genoemd. Deze en andere ontwikkelingen, zoals een vergrijzingsgolf en oplopende personeelstekorten, dragen eraan bij dat we steeds vaker een beroep doen op vrijwilligers en mantelzorgers. Er wordt veel van deze groep inwoners gevraagd. Tegelijkertijd kwamen er ook signalen over de grenzen aan de inzet van vrijwilligers en mantelzorgers. Het is belangrijk om hier steeds oog voor te houden.

Preventieve jeugdhulp
Zoals verwacht zagen we een stijgend beroep op preventieve jeugdhulp, omdat jeugdhulpverleners vaker verwezen naar en/of samenwerkten met de lichtere vormen van hulp en ondersteuning. De coronacrisis had bovendien veel invloed op jeugdigen en hun ouders in Ede. Jongeren ervoeren meer psychische klachten door corona, zoals eenzaamheid en somberheid.

Nieuwkomers en inburgering
Een grote ontwikkeling in 2022 was uiteraard de oorlog in Oekraïne. De opvang van Oekraïense vluchtelingen heeft veel ambtelijke capaciteit gevraagd, zowel rond het organiseren van de opvang als bij de beleidsontwikkeling rond de opvang.
De taakstelling voor het huisvesten van statushouders in 2022 is over het jaar heen gelijk gebleven aan de toewijzing die het ministerie voor 2022 had gedaan. In Q3 werd duidelijk dat door de groeiende toestroom van asielzoekers opvangproblemen in Ter Apel ontstonden. De minister heeft de gemeenten hierop dringend verzocht om de taakstelling voor 2022 z.s.m. te realiseren en in 2022 alvast te starten met de realisatie van de taakstelling voor 2023.

Inclusie
In 2022 ging de Nationaal coördinator tegen discriminatie en racisme van start. Vermeldenswaardig is dat hij de ‘townhallsessie lhbti-discriminatie’ in Ede organiseerde om input op te halen voor de nationale aanpak. Voor de gemeente Ede was dit (mede) aanleiding om hernieuwde aandacht aan het antidiscriminatiebeleid te besteden.

Onderwijs
Na de inval in Oekraïne vluchtten in maart 2022 ook Oekraïense leerplichtige kinderen naar Ede. Begin april werd er met spoed en met inzet van alle partijen een school voor PO en VO gerealiseerd. In Ederveen 90 PO kinderen en in Bennekom 60-70 kinderen in het VO. Inmiddels zijn sommigen verhuisd binnen Nederland en Europa en ligt het aantal rond de 60 bij beide locaties.
De opvang van jonge Oekraïense leerplichtige vluchtelingen heeft de druk op de capaciteit van het Nieuwkomersonderwijs verhoogd. Dat leidt ertoe dat er nu wachtlijsten voor het nieuwkomersonderwijs zijn.

Gezondheid
In juli 2022 heeft de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM), specifiek de GGD, een aantal jeugdgezondheidszorg (JGZ) taken tijdelijk (deels) afgeschaald, vanwege acute hoge druk op het personeel van de JGZ. Deze druk werd veroorzaakt door een combinatie van factoren:

• De huidige krapte op de arbeidsmarkt.
• Een toegenomen zorgvraag, onder andere ten gevolge van corona.
• Een toename van het aantal vluchtelingen.
• Een hoger dan gebruikelijk ziekteverzuim.

Bij de te nemen maatregelen heeft de GGD de focus gelegd op het continueren van de basiszorg en op de zorg voor de meest kwetsbare kinderen en gezinnen.

Preventieve Maatschappelijke Opvang en Verslavingszorg
Door het rijk wordt opnieuw extra ingezet op een brede aanpak van de maatschappelijke opvang, waardoor ook de preventie, zoals bemoeizorg, Housing first en verslavingspreventie, een extra stimulans krijgt.
Op programma 3 staat deze ontwikkeling nader beschreven.