Economie, Arbeidsmarkt en Mobiliteit

Economie
2022 wordt gekenmerkt door de nasleep van de coronapandemie en de start en de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. De opstart na de coronacrisis begon hoopgevend, echter de oorlogssituatie heeft een flinke impact op het bedrijfsleven die zich vooralsnog vooral manifesteert in onzekerheid bij ondernemers door prijsstijgingen van energie en grondstoffen.

De uitgifte van bedrijventerreinen werd geremd door de beperkingen die de netcongestie met zich brengt. Het elektriciteitsnet in Nederland is op veel plekken overbelast: het is te druk op het stroomnet, waardoor er onvoldoende transportcapaciteit is. Die schaarste werkt twee kanten op. Er is onvoldoende capaciteit om terug te leveren (uit opwek) en er is schaarste voor afname, waardoor er geen extra elektriciteitsvraag kan worden gefaciliteerd op het bestaande netwerk. Bedrijven die grond (willen) kopen, verkeren daardoor in onzekerheid wanneer zij op het net kunnen worden aangesloten. De problematiek van netcongestie speelt breder en wordt dan ook dusdanig aangevlogen in de zoektocht naar oplossingen (onder andere samen met andere overheden en netbeheerders). Daarnaast speelt het Didam arrest, waarin de Hoge Raad bepaald heeft dat gronden niet
1-op-1 aan marktpartijen gegund kunnen worden. Hierdoor is er sprake van langere doorlooptijden en complexer wordende procedures. Stijgende bouwkosten, stijgende rentes en stagnerende grondprijzen zorgen bovendien voor druk op de economische haalbaarheid van grondexploitaties. Dergelijke externe factoren zijn van steeds grotere invloed op het kunnen bereiken van maatschappelijke doelstellingen. Hierdoor nemen onzekerheden toe en staan planningen en prognoses onder druk.

Arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt stond landelijk en ook in regio Foodvalley in het teken van ongekende krapte. Deze krapte was ook voor 2022 aan de orde, maar is versterkt door de effecten van de coronacrisis. Ondernemers in vrijwel alle branches zijn hiermee geconfronteerd. Aan de andere kant waren er ook nog veel werkzoekenden voor wie het lastig was werk te vinden. De achtergrond, ervaring en vaardigheden van de werkzoekende sluiten niet altijd aan op wat de werkgever zoekt. In de arbeidsmarktregio pakken we deze mismatch aan, samen met andere gemeenten, UWV, onderwijs, werkgevers en werknemers.

Bereikbaarheid en verkeersveiligheid
In 2022 is de mobiliteit voor een groot deel terug op het niveau van 2019, met uitzondering van het gebruik van openbaar vervoer. Het reisgedrag is wel veranderd. Autoverplaatsingen vinden meer verspreid over de dag plaats, dit komt mede door thuiswerken en gewijzigde tijden voor het forensenverkeer. Door toenemend gebruik van de elektrische fiets en de speedpedelec is het aantal verkeersongevallen gestegen.

Kennishart en KennisAs
In het kader van het Kennishart van Foodvalley (Ede-Wageningen) werken partijen samen aan versterking van het vestigingsklimaat in het gebied van de KennisAs. Er is een evidente samenhang met de groei die eraan komt in Ede en met de Verstedelijkingsstrategie Arnhem-Nijmegen-Foodvalley. Groei in aantal inwoners vergt ook groei van het aantal arbeidsplaatsen en Ede zet daarvoor deels in op versterking van de kenniseconomie. De ontwikkeling van een hoogwaardige en innovatieve omgeving op het World Food Center (met Experience, Food Innovation District en andere voorzieningen) is in 2022 onder druk komen te staan. Factoren die daarin een rol spelen, zijn de uitspraak van de Raad van State eind 2022 (vernietiging van het bestemmingsplan voor de Experience) en de fors gestegen prijzen voor bouwontwikkelingen die leiden tot prijsstijgingen en onzekerheid bij investeerders.

Food
De maatschappelijke tendensen richting gezond voedsel en gezonde voedselomgevingen zetten onverminderd door in 2022. In Ede zien we deze ontwikkelingen in het bijzonder terug in de omgeving van station Ede-Wageningen en het World Food Center. Daarnaast wordt de connectie met food gelegd in domeinen als sociale cohesie, biodiversiteit, klimaatadaptatie en educatie. Voorbeelden daarvan zijn samen tuinieren, werken aan meer eetbaar groen en vergroten van de voedselvaardigheden van de Edese jeugd.

Retail en Levendig Centrum
In de retail in het algemeen en specifiek ook in het centrum van Ede speelt naast de nasleep van corona vooral de onzekerheid betreffende onderwerpen als energieprijzen, prijsstijgingen, economische situatie en arbeidsmarkt een rol. Daarnaast is er op het thema leegstand sprake van een groeiende bereidheid van eigenaren en investeerders om mee te werken aan transformatie van winkelvastgoed. Dat is onder andere terug te zien in de geslaagde oprichting van een Bedrijven Investeringszone in het centrum.